Anadolu’nun Kaderini Çizen Kösedağ Savaşı

Anadolu Selçuklu Devleti yani Türkler ile Moğol imparatorluğu arasında 1243 yılında meydana gelen Kösedağ Savaşı, Pek çok yönü ile Anadolu topraklarını şekillendiren bir savaş olmuştur. Kösedağ Savaşında, Anadolu Selçukluları devletinin başında 2. Gıyaseddin Keyhüsrev bulunurken, Moğol İmparatorluğunun Komutanı ise Batı Komutanı olan Baycu Noyan’dı.

Kösedağ Savaşı Neden Çıktı

Selçuklu sultanı Alaaddin Keykubat'ın zehirlenerek öldürülmesi ve oğlu 2.Gıyaseddin Keyrüsrev'in başa geçmesinin ardından Anadolu Selçuklu devlerinde dirlik ve düzen bozulmaya başlamıştır. İlk olarak Babai isyanı çıkmış, ardından 1242 yılında çıkan Baba İshak isyanı ile devlet ve ordu zayıflamaya başlamıştır. Bunun üzerine yönetimsel yaşanan hatalarda eklenince Moğol İmparatorluğu gözünü Anadolu'ya dikmiş ve Gürcüler ile Ermenilerden ordusuna katan Baycu Noyan Komutasındaki Moğol ordusu Anadolu'da zulme başlamıştır. Zaten ilk tarumar ettiği şehir Baba İshak isyanını fırsat bildikten sonra Erzurum olmuştur.

Moğol ordusu, Anadolu topraklarına girdikten sonra, burada bulunan Türkler' e karşı rahatsızlık vermek için taciz etmeye başladılar. Moğollar sınır ihlallerinde bulunurken, Anadolu' da ki Türk halkınıda rahatsız ediyorlardı. Moğol ordusu girdiği şehir ve kasabaları yağmalıyor ve orada yaşayan halka acımasızca davranıyorlardı. Baycu Noyan komutasındaki Moğol ordusu pek çok savunmasız Müslüman halkı katletmiş, mallarını gasbetmiş ve şehirleri yağmalamıştır. Bu olumsuzluklar karşısında Anadolu Selçukluları ve Moğollar arasında savaş kaçınılmaz olmuştur.

Tarihi kaynaklar, Kösedağ Savaşında Türk ordusunun yaklaşık 80.000 kişi olduğunu söylenmektedir. Türk ordusu Kayseri’den yola çıkarak Sivas’a kadar gelmiştir. Ancak, Mugan Kışlasından çıkan Moğol ordusuna karşı, savunma yapmak için Sivas’ta bekleyeceğine harekete geçmiştir. Moğol ordusu ise Erzincan’a girip şehri yakıp yıktıktan sonra Sivas’a doğru devam etmiştir.Sonunda Kösedağ'da  karşılaşan iki ordu arasında, kıyasıya bir üstünlük mücadelesine girilmiştir.

Moğol ordusunun, sayıca Selçuklu ordusundan az olduğu söylenmektedir.(30000 civarında) Kösedağ Savaşı, Türkler açısından kaybedilen bir savaş olmuştur. Sebebi ise büyük oranda Sultan 2.Keyhüsrev’in tecrübesizliği ve çokbilmişliği olmuştur. Ordusu emniyetli bir yer tutmuş olmasına ve sayıca üstün olmasına rağmen, Sultanın emrinde ki  tecrübeli komutanları dinlememiş ve ilk etapta 20.000 süvariyle birlikte, Baycu Noyan komutasında ki Moğol ordusunun üzerine karşı taarruza geçirmiştir. Bu taarruz üzerine Moğollar Ricat Taktiği uygulayarak (Sahte Ricat adıyla bilinen taktikte düşman sahte geri çekilme numarası ile merkeze çekilip yok edilir.) geri çekilip yenilmiş gibi görünür. Moğolların geri çekilmesini yenilgi olarak algılayan Selçuklu ordusundaki bazı birliklerde öncü kuvvetlerin ardından meydana iner. Bunun üzerine Baycu Noyan hücum emrini verir ve Selçuklu ordusu merkezde sıkıştırılarak bozguna uğrar.

Savaş sırasında yaşanan bu ilk olumsuz hamleyle birlikte, Türk tarihinde neredeyse hiç bir örneği bulunmayan ve yaşanmamış o utanç vakası meydana gelir. Savaşı bir tepeden izleyen 2.Gıyaseddin Keyhüsrev bu hareketin ardından, ordunun yenildiğini zanneder ve gece vakti yakınlarını da yanına almak suretiyle otağını bırakarak gece vakti savaş alanından kaçar. Aslında sadece öncü kuvvet yenilmiş, asıl ordu savaşa devam etmekteydi. Selçuklu ordusu, sultanın savaş meydanından kaçtığından haberi yoktur ve Moğol ordusu ile savaşmaya devam etmiştir. Sultanın savaş alanından ayrıldığını ertesi gün ordugaha giderek öğrenen Selçuklu ordusu, bu olumsuz gerçeğin ardından onlarda savaş alanını terk ederler. Bu sebepten Moğol ordusuna karşı Kösedağ’ da savaşacak kimse kalmaz ve Kösedağ Savaşı, Anadolu Selçukları tarafından yenilgi ile sonuçlanan bir savaş olarak tarihe geçer. (3 Temmuz 1243)

Kösedağ Savaşında ilk etapta yaşanan öncü kuvvetlerin çarpışmasından başka, kayda değer büyük bir savaş yaşanmamıştır. Alaettin Keykubat gibi önemli bir komutanın ordusu, Keykubat’ın ölümünden sonra, Sayıca üstün oldukları halde, böyle utanç verici bir olayla yenilmeleri, Türk tarihine Kara bir olay olarak geçmiştir.

Kösedağ Savaşı, Moğollar açısından ise kolayca kazanılan bir savaş olmuştur. Savaş devam ederken bir sabah Türk ordusunun, savaş alanından ayrıldığını gören Moğol Ordusu, bunun bir savaş taktiği olduğunu zannetmiş ve iki gün boyunca taarruz etmeden oldukları yerde beklemişlerdir.

Kösedağ Savaşının Sonuçları

Kösedağ savaşının ardından Anadolu Selçuklu devleti dağılma dönemine girmiştir. Savaşın ardından barış antlaşması yapılmış ve Anadolu Selçuklu devleti, Moğol İmparatorluğuna ağır vergiler ödemeyi kabul etmiştir.

Anadolu Selçuklularının, Kösedağ Savaşını kaybetmelerinin ardından, Moğolların önünde hiç bir engel kalmamış ve güzide Anadolu şehirlerini yakıp yıkarak yağmalamışlar, Konya’ya kadar ilerlemişlerdir.