Koyunhisar Muharebesi, 18 Temmuz 1302 – 27 Temmuz 1302 tarihleri arasında Bizans, yani Doğu Roma İmparatorluğu ile Osmanlı Beyliği (ki o zaman Osmanlı Beylik durumundaydı) arasında gerçekleşen savaş  olup Bafeus Muharebesi olarakda bilinmektedir.

Koyunhisar savaşının önemi Bizans ile Osmanlı arasında gerçekleşen ilk savaş olmasıdır. Osman Gazi zamanında topyekun muhabere ile gerçekleşen savaşın neticesinde, Osmanlı Beyliği, Bizans’ı yenilgiye uğratarak, tarih sahnesine önemli bir giriş yapmıştır. 

Koyunhisar Savaşının Öncesi

Ertuğrul Gazi’nin vefatının ardından, Kayı boyunun ileri gelenleri tarafından beyliğin liderliğine Osman Bey seçilmiştir. (1289) Bunun ardından Osmanlı Beyliği, Selçukluların Batı ucu beyliği olmuş ve Osman Bey, uçbeyliğine gelmiştir. Aslında İlk etapta Osman Bey, Kastamonu çevresinde kurulan Çobanoğlu Beyliğine bağlı kalmış ve ona göre hareket etmiştir.

Çobanoğlu beyliğinin, 1291 yılında dağılmasının ardından kendi hakimiyetini yavaş yavaş güçlendirmeye başlamış ve kendisi gibi Bizans’a karşı akınlar düzenleyen gruplarla birlikte ittifaka girerek hareket etmişlerdir. 1281 yılında Osmanlı Devletinin ilk savaşı Ermeni-Beli çatışması yaşanmış ve ardından Selçuklu Sultanı Keykubat, Osman Bey’e Söğüt uç beyliğini verdiğini tebliğ eden bir ferman göndermiştir.

Selçuklu Sultanı III. Alaeddin Keykubat’ın, İlhanlılar tarafından rehin alınmasının ardından, Anadolu’da bir otorite boşluğu doğmuş, bunun sonucunda 1299 yılında Osman Bey, beyliğinin bağımsızlığını ilan etmiştir.

Osman Bey, Anadolu’da ki diğer beyliklerle iyi geçinerek, genişleme politikasını Roma yönüne, yani batıya doğru doğal düşman olarak Bizans’ı Belirlemiştir.
İznik, Bursa ve İzmit gibi önemli bölgeler Tekfurlar yani Bizans valileri yönetimindeydi. İç işlerinde bağımsız olan Tekfurlar, Bizans’a yıllık vergi ödüyordu. Bizans yani Doğu Roma’da aynı dönemde kendi iç karışıklıkları ile uğraştığı bir dönemdir. Bu sebepten Anadolu da bulunan topraklarla fazla ilgilenemiyordu. Osman Bey, bu karışıklıkları fırsat bilerek Tekfurların elinden Yarhisar, Karacahisar ve Yenişehir gibi önemli yerleri ele geçirmiş, ardından gözünü İznik’e çevirmiştir.

Koyunhisar savaşının nedeni, İznik’in Türkler tarafından kuşatılmasıdır. Güçlenen Osman Beyin İzmit’e kadar ilerlemesi ve çok önemli bir şehir olan İznik’i kuşatmasının ardından, bölge Tekfurları birleşerek Bizans kralı 9. Mihail Palaiologos’tan yardım istediler. İznik hem Osmanlı, hemde Bizans için çok önemli bir merkezdi.

Kral Palaiologos, yapılan yardımların haricinde giderek güçlenen Türklerin, İznik gibi önemli bir merkezi ele geçirmesinin ardından daha da güçleneceğinin farkına vardığından, olası yeni Türk saldırının önüne set çekmek için İznik’in korunması gerektiğini biliyordu.

Koyunhisar Savaşı

Osman Gazi, tüm gücü ile İznik’i kuşattığından, işgal altında ki şehre Bizans tarafından ikmal yapılamıyordu. Osman Gazi ayrıca bağlantı ve ticaret yollarını da tutarak şehre gelebilecek yardımların önünü kesmişti. Palaiologos, elinde ki paralı askerleri Bursa ve Kestel Tekfurlarının güçleri ile birleştirip, Türklere saldırıp kuşatmayı yarmak üzere gemilere bindirip Yalova sahillerine doğru gönderdi. Türklerin, İznik’i kuşatmasını engellemek için saray muhafızlarının komutanı Muzalon’ı görevlendirmişti. Gebze’den yola çıkan Bizans ordusu Yalova sahillerinde karaya çıktı. Bu Bizans askerlerinin çoğu, paralı Alan askerleri olup sayıları 2500 civarındaydı.

Osman Gazi, Bizans’tan gelebilecek olası yardımlar konusunda duyarlıydı. Bu sebepten bölgeyi kontrol altında tutması için 100 kadar keşif ve gözcü grubunu bölgeye gönderdi. Bu gözcü grubu karaya çıkan Bizans askerlerini fark edip anında Osman Bey’e bilgi verdiler. Hayati öneme sahip bu bilgi sayesinde Osman Gazi, yaklaşık 5000 kişilik bir süvari ordusunu Yalova'dan hızlıca İznik'e nakletti ve İznik’te ki kuşatmayı sürpriz bir şekilde delmek için saldırıya geçen Bizans askerleri ile Koyulhisar’da karşı karşıya geldiler.

Osmanlı süvarileri, karaya çıkan ancak henüz düzenli hale geçmeyen Bizans ordusuna karşı, ani bir saldırı yapmak için pusuya yatmışlardı. Bizans ordusu genel olarak düzenli askerlerden oluşsa da yerel milis kuvvetler içinde bulunuyordu. Osman Bey’in emrindeki Türkmen ordusu ise savaş tecrübesi olan, tamamına yakın atlı birliklerden oluşan, düzenli bir ordu olup profesyonellerdi.

Karaya çıkan Bizans kuvvetlerinin toplanıp İznik’e doğru harekete geçmesine izin vermeden, Osmanlı güçleri tepelerin ardından pusudan çıkarak, yoğun ok atışıyla saldırıya geçtiler. Yoğun saldırı altında şaşkına dönen yerel milis güçleri, korkarak ilk önce savaş alanından İzmit’e doğru kaçmaya başladılar. Böylece Koyunhisar savaşından ilk firarlar yaşandı. Paralı Alan askerleri iyi savaşçılardı ve Türkler karşısında durumu toparlayıp direnç gösterdiler. Alan süvarilerinin bu direnci ile fırsat bulan Bizans piyadeleri geri dönerek kurtulmayı başardı. Türklerle baş başa kalan Alan süvarileri, savaşmaya devam etseler dahi güçleri yetmedi ve kanlı bir çarpışma sonucu yok oldular. Yani paralı Alan askerleri, Bizans piyadelerinin kurtulması için kendilerini feda etmiş oldu.

Koyunhisar Nerede

harita


Koyunhisar savaşı özellikleri bakımından çok yoğun ve büyük bir savaş olmasa da Resmi Bizans kralına bağlı ordu ile Osmanlı beyliği arasında yapılan ilk savaş olması sebebiyle tarihsel açıdan oldukça önemli bir savaştır. Koyunhisar savaşının önemi, Osmanlı Devletinin kurulduğu savaş olarak tanımlanması sebebiyle büyüktür. Koyunhisar savaşının yaşandığı yer bugün Yenişehir ilçesinin bağlı bulunduğu Bursa il sınırları içerisinde yer almaktadır.

Koyunhisar savaşı, neticesinde Osmanlı imparatorluğundan Bizans'a, yani Roma’ya doğru gaza ismi verilen akınlarda artma olmuştur. Kite kalesi alınarak Bursa’nın çevresi 3 koldan Osmanlı beyliği tarafından çevrelenmiştir. Koyunhisar savaşı sonrasında Bizans’a karşı alınan bu zafer Anadolu’da Moğol zulmünden bıkan halk için sevinç ve umut olmuştur. Bu zaferin ardından Anadolu’dan halk ve savaşçılar Osman Bey'e biat etmişler ve kurduğu beyliğe doğru göç etmeye başlamışlardır. Çoğu tarihçiye göre ise Koyunhisar savaşı, Osmanlı’nın kuruluşunun resmiyeti olmuştur. Çünkü kadim Türk tarihinde devlet olabilmek için büyük bir zafer kazanmak gerekmekte ve Osman Gazi’de Koyunhisar savaşında doğrudan Tekfurlarla değil Bizans İmparatorluğu ile savaşıp kazandığından dolayı, 1299 tarihi Osmanlı devletinin kuruluşu sayılmaktadır. İlk kez Osman Gazi adına sikke(para) basılması ve adına hutbe okunması da Koyunhisar savaşından sonra gerçekleşmiş olması, bu tezi doğrular nitelikte olmaktadır. Koyunhisar Savaşından sonra Osman Gazi’nin, Bizans karşısında da itibarı ve statüsü de artmıştır. Batılı kaynaklarda Koyunhisar savaşının yaşandığı bölgeye, Bizans dilinde Bafeus dendiği için Bafeus savaşı olarak geçmektedir.

Koyunhisar savaşı kazanıldıktan sonra Osman Bey kuşatma şartlarının yeterince oluşmadığını ve uzun süreli kuşatma sebebiyle ordunun zayıflayacağını düşünerek İznik kuşatmasını kaldırmış, İznik daha sonra oğlu Orhan Gazi tarafından alınabilmiştir.