Timur’un Laneti Savaş mı Getirdi ?

Timur (1336-1405) tek çatı altında topladığı Hindistan’dan Anadolu’ya, Kafkaslardan Orta Doğu’ya kadar uzanan toprakları fetheden, Tarihin en ünlü ve savaş kaybetmemiş komutanlarından biri olup iyi bir Müslüman ve Türk kökenli yöneticidir.

Timur, Cengiz Han’ın mirasını devralmayı kendisine hedef belirlemiş ve Cengiz Han’dan sonra üçe bölünen Çağatay Hanlığı, Altın Orda ve İlhanlılar devletlerini tek çatı altında toplamayı büyük ölçüde başarmıştır. Osmanlı İmparatorluğu ile yaptığı Ankara savaşını kazanarak Osmanlı’nın fetret devrine girip neredeyse dağılma noktasına getirdiği için Türk tarihinde Timur pek iyi geçmese de dünya tarihine önemli damga vurmuştur. Timur gençliğinde Afganistan’ın güneybatısında bulunan Ölüm Çölünde (Deşt-i Mengi) Sistanlılar ile girdiği mücadelede sırasında sağ ayağına aldığı darbe ile kalıcı bir sakatlık yaşadığından tarihte Topal Timur ya da Aksak Timur lakaplarıyla da bilinmektedir. Farsça da Aksak Timur leng-i Timur dendiği için Türkçeye Timurlenk olarak geçmiştir. Genelde düşmanları onu aşağılamak için topal lakabı ile birlikte kullanmışlardır.

Timur hayatı boyunca savaşmış ve askeri dehası çok yüksek bir komutandır. Ancak,sağlığında devleti için pek kalıcı hedefler belirlemediğinden, Timur’un ölümün ardından devlet parçalanarak dağılmıştır. Timur günümüzde Özbekistan’da efsane halindedir.

Timur’un Mezarı

Timur, hayatının son döneminde Çin’i fethetmek için safer hazırlığı yapar (18 Şubat 1405) yola çıktıktan sonra Otrar’da 69 yaşında hayatını kaybetmiştir. Timur torunu Muhammed Sultan’ı çok sevdiğinden onu iyi yetiştirmiş ve kendisinden sonra tahtın varisi olarak görmekteyken, Muhammed Sultan 1404 yılında beklenmedik şekilde ölür. Bunun üzerine Timurlenk onun için Semerkant’ta büyük bir mozaleum inşa ettirmiş ve torununu buraya defnetmiştir. Timur’da torunundan 1 yıl sonra ölünce torunun yanına defnedilmiştir. Daha sonraları Gur Emir ismi verilen Timur’un mezarı anıt mezar haline getirilir. Yani Timur’un tüm soyu buraya defnedilmeye başlar.

Sovyetler Timur’un Mezarını Açıyor

Özbekistan’ın Sovyetler Birliğine bağlanarak Rus hakimiyetine girmesi, Lenin ve beraberindekilerin Ekim 1917 devrimi sonrasında SSCB’yi kurmasıyla başlamıştır. Daha sonra II. Dünya Savaşının 1939 yılında başlamasıyla, zamanın SSCB lideri Stalin, savaş öncesi Hitler ile yaptığı saldırmazlık antlaşmasına güvenmekte ve savaşın sürdüğü 1941 yılının ilkbahar ayına kadar, Sovyetler savaşa halen dahil olmamıştır.

Mikhail Gerasimov Timur'un Mezarını Açtığı An

1941 yılı Haziran ayı geldiğinde Rus antropolog Mikhail Gerasimov ünlü komutan Timur’un mezarını ve cenazesini inceleyerek hakkındaki bilgileri açığa kavuşturmak ister. Bunu Stalin’in emrettiği ileri sürülmektedir. Ancak, halk tarafından beklemediği yoğun bir tepki ile karşılaşır. Özbek halkı Timur’un mezarının lanetli olduğuna inanıyordu. Onlara göre mezarın altında “Her kim bu mezarı deşerse ülkesine savaş şeytanları dolar” yazdığı söylenmekteydi. (Mezarı açan arkeologlar tarafından bu yazının bulunduğu ve önemsenmeyerek Timur ve Timur’un soyuna ait naaşların çıkarıldığı öne sürülmüştür.) 19 Haziran 1941 günü Gerasimov tüm tepki ve protestolara rağmen Emir Timur’un mezarı açarak incelemede bulunmuştur.

Timur’un Laneti

Timur'un Mezarı

Timur’un mezarı açıldıktan 2 gün sonra Sovyetler birliğini yıkma noktasına getirecek ve milyonlarca Rus’un ölümüne sebep olan Nazi Almanya’sının Barbarossa operasyonu başlar. Hitler ve Naziler sürpriz bir saldırı ile Sovyet topraklarına girmiş ve SSCB’ye savaş ilan etmiştir. Mezarın açılmasından 2 gün sonra, Rus topraklarına savaş gelmesi Lanetin doğru olduğunu kanıtladığı düşünülmekte ve olayın günümüze kadar popülerleşmesine sebep olmuştur. Nazilerin,“Ruslar Timur’un mezarını açtı hadi bu laneti doğru çıkaralım” diyerek, 2 gün sonraya savaş planlamadıklarına göre ya büyük bir tesadüf yada gerçekten, Stalin ve Ruslar büyük bir laneti kurcaladılar. Bir başka rivayette ise “Kim bu mezarı kurcalarsa benden beter bir istilacının şerrine uğrar” yazmıştır. Her iki rivayette de sonuç mezarın açılması ve akabinde savaşın gelmesi olmuştur. Acaba Timur’un laneti, na’şının tekrar İslami usullere uygun olarak gömülmesiyle mi Ruslar’ın Almanları kendi topraklarından atabildiği bilinmez. Ancak Russian Today isimli yayın, geçtiğimiz yıllarda bu konu ile ilgili “Tutankamon’un laneti fazla abartılıyor, asıl lanet bizi vurdu ve milyonlarca kişi öldü” şeklinde haber yapmıştır.

Gerasimov'un Yaptığı Timur
Büstü

Mezardan alınan kemikler Leningrad’a götürülüp incelenir ve Timur’un yüz hatları belirlenirken, kalçası üzerinde yapılan incelemede aksadığı tespit edilmiştir. Timur’un boyu 1.73 olarak ölçülürken, Gerasimov yüz kemikleri ve kafatasından yola çıkarak Timur’un portresini yapmıştır. Aynı şekilde tüm hanedan kemiklerini de inceleyip portrelerini çıkarmıştır.

Timur’un Laneti Ruslara savaş mı getirdi hala tartışılan bir konu, ancak SSCB’nin Nazilere karşı aldığı Stalingrad galibiyetinden birkaç gün önce Kasım 1942 yılında, Timur tekrar İslami tören ile defnedilmiştir. Timur’un na’şı bugün ziyarete kapalıdır ve taş lahidin içinde yatmaktadır. Başı Mekke’ye Kâbe’ye doğru gelecek şekilde defnedilmiştir. Ayrıca daha sonra mozole onarımı sırasında atkuyruğu bulunmuştur. Orta Asya geleneği olan kutsal ölülerin mezarına, atkuyruğu koyma geleneğinin Timur’a da uygulandığı görülmektedir.

Aslanda Timur sağlığında kendi için anıt mezar ve taş lahit yaptırdığı, geçtiğimiz yüzyılda bir kız çocuğunun Şehr-i Sebz yakınlarında, Timur’un eski yazlık sarayının bulunduğu yerde tesadüfen oyun oynarken büyük bir çukura düşmesi ile ortaya çıkmıştır. (1960)

Mezar odasındaki yazılardan bu mezarın Timur’a ait olduğu anlaşılmış, ancak içeride duran dev taş lahit açıldığında ise içinin boş olduğu tespit edilmiştir. Timur’un ölen oğulları için yaptırdığı mezarın yanında, kendisi içinde mezar yaptırmıştır. Orta Asya liderleri CengizHan ve Atilla’nın gömülü olduğu yerler bilinmez. Aynı şekilde Timur’un da gömüleceği yer saklı tutulsa da kendi yaptırdığı mezarın unutulduğu ve torunlarının yanına gömüldüğü tahmin edilmektedir.

Orta Asya göçebe halklarının Müslümanlaştırılmasında büyük rol oynayan Timur, Moğolca Farsça ve Türkçe olmak üzere üç dili iyi bilen ve ayrıca tarih bilgisi yüksek bir kişiliktir. Dahası mükemmel derecede satranç oyuncusu olduğu ve sinirlendiğinde rahatlamak için satranç oynadığı bilinir.